روش اجرای بست رادیکالی (بست ارتجاعی) و اتصالات
بست رادیکالی چیست؟
بست رادیکالی یا بست ارتجاعی، یکی از انواع اتصالات پرکاربرد در اجرای دیوارهای غیر باربر، مخصوصاً در ساختمان‌های اسکلت فلزی یا بتنی است. این نوع بست به گونه‌ای طراحی شده که اجازه حرکت جزئی و انعطاف‌پذیری کنترل‌شده به دیوار میدهد، بدون اینکه پیوستگی آن با سازه اصلی از بین برود.
نام «رادیکالی» یا «ارتجاعی» از خاصیت مهم این بست گرفته شده: قابلیت جذب تغییر شکل‌ها و ارتعاشات کوچک. به‌بیان ساده‌تر، این بست‌ها در برابر حرکت‌های کوچک سازه، مانند ارتعاشات ناشی از زلزله‌های خفیف یا نشست‌های ناهمگون، انعطاف نشان می‌دهند و باعث جلوگیری از ترک خوردن دیوار یا جدا شدن آن از سازه می‌شوند.
در ظاهر، بست رادیکالی معمولاً از یک شاسی فلزی سبک با یک یا چند سوراخ برای پیچ‌کردن تشکیل شده که به کمک آن به تیر یا ستون متصل می‌شود. سپس دیوار تیغه‌ای به آن مهار می‌شود.ولی لازم به ذکر است جنس این قطعه از ورق گالوانیزه با ضخامت 2 میلی متر میباشد که کارایی خوبی از خود نشان میدهد.
کاربرد بست رادیکالی در ساختمان
کاربرد اصلی این نوع بست در اجرای دیوارهای داخلی، به‌ویژه در پروژه‌هایی است که خود را به اجرای مطابق با ضوابط و آیین نامه ها متعهد میدانند و به دیوارها اهمیت ویژه‌ای داده می‌شود. به‌کارگیری بست ارتجاعی از بروز ترک‌های سطحی، شکستگی‌های ناگهانی یا جدا شدن دیوار از اسکلت ساختمان جلوگیری می‌کند. از دیگر کاربردهای آن می‌توان به استفاده در دیوارهایی که در مجاورت تیر و ستون قرار دارند، دیوارهای بلند، یا دیوارهایی که تحت بارهای غیرمستقیم هستند اشاره کرد.
مهار دیوارهای تیغه‌ای داخلی
در بسیاری از ساختمان‌ها، دیوارهای داخلی نقش سازه‌ای ندارند اما در صورت وقوع زلزله ممکن است به‌دلیل اتصال صلب به سازه اصلی دچار شکست یا ترک شوند. با استفاده از بست رادیکالی، دیوار به‌صورت ایمن مهار شده ولی همزمان انعطاف کافی برای جذب نیرو دارد.
کنترل ترک خوردگی در دیوارهای گچی یا سفالی
یکی از مشکلات رایج در ساختمان‌ها ترک‌های ریز روی دیوارهای داخلی است. این ترک‌ها اغلب به‌دلیل انبساط و انقباض یا جابجایی‌های جزئی سازه ایجاد می‌شوند. بست رادیکالی کمک می‌کند از انتقال این نیروها به دیوار جلوگیری شود.
اجرای دیوار در کنار ستون‌ها و تیرها
هنگامی که دیوار در مجاورت ستون‌ها یا زیر تیر اجرا می‌شود، نیاز است که اتصالی ایمن ولی انعطاف‌پذیر برقرار شود. استفاده از بست ارتجاعی در این موقعیت‌ها بسیار توصیه می‌شود.
مقاله پیشنهادی : وال پست اصفهان
روش اجرای بست رادیکالی و اتصالات
اجرای صحیح بست رادیکالی نیاز به دقت، شناخت دقیق محل نصب، و آشنایی با نحوه عملکرد این نوع بست دارد. نخستین مرحله در اجرای بست رادیکالی، بررسی محل نصب آن بر روی سازه است. بست ارتجاعی معمولاً در محل اتصال دیوارهای غیرسازه‌ای با تیرها، ستون‌ها یا سقف‌ها نصب می‌شود. این اتصال باید به گونه‌ای طراحی شود که علاوه بر مهار دیوار، امکان حرکت جزئی آن را نیز فراهم کند تا نیروهای جانبی یا نشست‌های سازه‌ای به صورت مستقیم به دیوار منتقل نشوند.
در ابتدای کار، لازم است محل دقیق قرارگیری بست‌ها روی اسکلت سازه مشخص شود. این محل‌ها باید به صورت اصولی و متقارن انتخاب شوند تا اتصالات بتوانند وزن و فشار وارده را به صورت یکنواخت منتقل کنند. نصب بست رادیکالی معمولاً پیش از شروع عملیات دیوارچینی انجام می‌شود تا بتوان دیوار را بر اساس نقاط اتصال تنظیم کرد.
برای اجرای بست، ابتدا بست فلزی با پیچ و رول بولت یا پیچ سرمته‌ای به تیر یا ستون متصل می‌شود. انتخاب نوع پیچ به جنس تیر یا ستون بستگی دارد؛ در سازه‌های بتنی ممکن است نیاز به استفاده از رول‌بولت باشد. بست باید کاملاً در راستای عمودی و افقی تراز شود، چرا که هرگونه انحراف در نصب ممکن است در آینده باعث تنش‌های ناخواسته روی دیوار شود.
مرحله بعد از اتصال بست ها
پس از نصب بست‌ها، نوبت به اجرای دیوار می‌رسد. در این مرحله، دیوار باید با دقت به بست‌ها نزدیک شده و به‌صورت متحرک مهار شود. معمولاً بین بست و دیوار فضای کوچکی به اندازه چند میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود که این فاصله براساس دریفت طبقات براساس محاسبات تعیین میگردد تا در هنگام نشست‌های جزئی سازه و زلزله دیوار تحت فشار مستقیم قرار نگیرد. این فاصله می‌تواند با استفاده از لقمه‌های پلاستیکی یا لاستیکی کنترل شود تا ضمن حفظ فاصله، دیوار در جای خود پایدار بماند.
نحوه اتصال دیوار به بست بوسیله پیچ و پلاک که تعداد آن دو عدد میباشد انجام میگیرد و به عضو سازه ای هم بوسیله دو عدد پیچ و پلاک دیگر صورت میپذیرد.
مقاله پیشنهادی : اتصال وال پست به چند روش انجام می‌شود؟
نکات اجرای بست ها
یکی از نکات بسیار مهم در اجرای این بست‌ها، رعایت فاصله‌های استاندارد بین هر بست است. فاصله مناسب معمولاً بین نیم تا یک متر در نظر گرفته می‌شود، ولی در دیوارهایی با ارتفاع زیاد یا دیوارهایی که در معرض حرکت یا ارتعاش بیشتری هستند، ممکن است نیاز به بست‌های بیشتر باشد. در دیوارهایی که در دو طرف ستون قرار دارند، باید دقت شود بست‌ها به شکلی نصب شوند که دیوار در هیچ نقطه‌ای به ستون فشار نیاورد. این موضوع به‌ویژه در هنگام زلزله اهمیت زیادی دارد، زیرا هرگونه فشار موضعی ممکن است باعث ترک یا فروپاشی دیوار شود.
اجرای درست بست رادیکالی فقط به نصب آن محدود نمی‌شود. کیفیت مصالحی که در کنار آن به‌کار می‌روند نیز بسیار مهم است. برای مثال، اگر از ملات سیمانی استفاده می‌شود، باید ضخامت ملات بین دیوار و بست کنترل شود تا اتصال محکم و در عین حال انعطاف‌پذیر باقی بماند. همچنین، کارگر یا مجری باید آموزش دیده باشد تا هنگام چیدن دیوار به بست‌ها فشار بیش از حد وارد نکند یا آن‌ها را نچرخاند.
در نهایت، باید بررسی و تست نهایی انجام شود. این تست می‌تواند شامل مشاهده رفتار بست‌ها هنگام وارد کردن نیروهای خفیف، یا در پروژه‌های بزرگ، بررسی بازرسی فنی توسط ناظر باشد. رعایت این مرحله اهمیت زیادی دارد، چرا که در بسیاری از پروژه‌ها، شکست دیوارها نه به‌دلیل مصالح ضعیف بلکه به‌خاطر اجرای اشتباه در اتصالات اتفاق می‌افتد.
فاصله استاندارد بین بست‌ها
نکته‌ای که در اجرای بست رادیکالی نباید نادیده گرفته شود، تعداد و فاصله میان بست‌هاست. این بست‌ها باید به‌صورت یکنواخت و در فواصل مناسب (معمولاً هر نیم تا یک متر) نصب شوند. در دیوارهای بلند یا مناطقی با ارتعاش زیاد، ممکن است این فاصله کاهش پیدا کند تا پایداری دیوار حفظ شود. همچنین لازم است در اطراف ستون‌ها یا شکست‌های هندسی دیوار، بست‌های اضافی یا تقویتی در نظر گرفته شود.
نکات اجرایی مهم در استفاده از بست ارتجاعی
برای رسیدن به عملکرد مطلوب، چند نکته کلیدی باید در اجرا رعایت شود. نخست، مجری باید از ابزار دقیق برای تراز کردن بست‌ها استفاده کند. دوم، نوع اتصال باید بر اساس جنس دیوار و اسکلت انتخاب شود؛ و در نهایت، پس از اتمام کار، باید حتماً عملکرد مکانیکی بست‌ها توسط ناظر پروژه بررسی شود تا در صورت لزوم اصلاحاتی صورت گیرد.